Deelsessie Binnenstedelijke vergroening en vitale bodem

De rol van een vitale bodem in de vergroening van binnensteden

In stadscentra groeit de aandacht voor de waarde van kwalitatieve groene ruimte die bijdraagt aan biodiversiteit, een aangenaam microklimaat en effectief regenwaterbeheer. De basis voor een gezonde groene ruimte begint echter bij de bodem, die essentiële ecosysteemdiensten levert. In de deelsessie ‘Binnenstedelijke vergroening en vitale bodem’, geleid door Pieter Boone (gemeente Rotterdam) en Lione du Pied (Gemeente Utrecht) werd besproken hoe de voorwaarden voor een gezonde en veerkrachtige bodem kunnen worden gecreëerd in een steeds voller wordende ondergrond, met Rotterdam en Utrecht als praktijkvoorbeelden. 

De bodem als fundamenteel ecosysteem voor de stad 

In stedelijke gebieden is de bodem vaak schaars en gevoelig voor degradatie. Dit is vooral het geval in naoorlogse wijken, waar gemeenten worstelen met het behoud en de verbetering van bodemkwaliteit. Rotterdam zet actief in op het bevorderen van vitale bodems door slimme ingrepen zoals het verbeteren van bodemstructuren, het verbeteren van waterbeheer en het verhogen van de biodiversiteit. Utrecht richt zich op het in kaart brengen en meten van de bodemvitaliteit. Met deze resultaten hopen ze in de toekomst de bodem gerichter en op specifieke eigenschappen te verbeteren en te gebruiken. Verbetering van de vitale bodem zorgt ervoor dat ambities van de gemeente Utrecht met betrekking tot klimaatadaptatie, hittestress, vergroening, etc. beter kunnen worden gerealiseerd. De sessie onderstreepte dat de bodem het fundament is voor iedere succesvolle vergroening van de stad. 

Strategische aanpak voor de ondergrond in stedelijke planning

Een van de belangrijkste punten in de sessie was de noodzaak voor een strategische integratie van de ondergrond in ruimtelijke ordening. Dit houdt in het herzien van wet- en regelgeving, het ontwikkelen van driedimensionale ontwerprichtlijnen en het verzamelen en delen van ondergronddata. Rotterdam heeft samen met PosadMaxwan al stappen gezet met een handboek voor ontwerpprincipes waarin de ondergrond als volwaardig onderdeel van de stad wordt behandeld. De sessie onderstreepte daarnaast de toenemende behoefte aan technische innovaties en kennisopbouw rondom een veerkrachtige bodem, waarbij de ondergrond wordt gezien als een vitale en samenhangende laag in het stedelijke ecosysteem.

Toekomstgerichte oplossingen en actiepunten

De discussie met de deelnemers bracht verschillende uitdagingen aan het licht, zoals het tekort aan vitale bodem in de stad en de complexe eigendomsverhoudingen van de ondergrond. Nieuwe bomen hebben vaak moeite om te overleven in stedelijke bodems, wat vraagt om betere planning en zorgvuldige aanleg en onderhoud. Oplossingen zoals integrale wijkprofielen, samenwerking met nutsbedrijven en maatschappelijke kosten-batenanalyses werden gepresenteerd als manieren om zowel kosten te besparen als ruimte te creëren voor een gezondere bodem. Een Kaderrichtlijn Bodem (KRB), naast de bestaande Kaderrichtlijn Water (KRW), werd als essentieel beleidsinstrument gezien om de bodemkwaliteit in Nederland structureel te verbeteren. 

De sessie werd afgesloten met het benadrukken van het belang van bodemmonitoring, waarbij eenvoudige maar belangrijke regels zoals meetbare parameters en regelmatige evaluaties centraal stonden. Door de bodem als essentieel onderdeel in het stedelijke planproces te beschouwen, kan de basis gelegd worden voor groenere, duurzamere steden.