Deelsessie Drijvende steden

Een nieuwe horizon voor klimaatbestendige stadsontwikkeling

Met stijgende zeespiegels en toenemende overstromingsrisico’s groeit de urgentie voor stedelijke ontwikkeling die in harmonie is met water. De deelsessie ‘Drijvende steden’, geleid door Susanne Vermeulen (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden), Tom van Nieuwenhuijze (gemeente Utrecht), Lisa Gerards (PosadMaxwan) en Gijs de Haan (PosadMaxwan), richtte zich op de vraag hoe drijvende steden kunnen worden ontworpen die zowel duurzaam als toekomstbestendig zijn. Het werd duidelijk dat drijvend bouwen niet alleen technologische uitdagingen met zich meebrengt, maar ook unieke kansen biedt voor het aanpakken van ecologische en infrastructurele vraagstukken.

Technische en ecologische kansen voor duurzaam wonen op water 

Een groot deel van de discussie ging over de technische aspecten van drijvende steden, zoals de haalbaarheid van kabels en leidingen op water en het omgaan met getijden. Naast deze technische uitdagingen werd het ecologische potentieel van drijvende steden benadrukt. Drijvende woongebieden kunnen bijdragen aan het verbeteren van de waterkwaliteit door het creëren van nieuwe, biologisch actieve zones en het bieden van habitat voor aquatisch leven. Tegelijkertijd moeten negatieve effecten, zoals schaduwwerking die het plantenleven kan verstoren, zorgvuldig worden geminimaliseerd. De mogelijkheid om modal shifts te faciliteren, bijvoorbeeld door sterke koppelingen met openbaar vervoer, maakt drijvende steden bovendien aantrekkelijk als duurzame stedelijke modellen. 

Sociale toegankelijkheid en financiële haalbaarheid van drijvende steden 

Een belangrijk thema in de sessie was hoe drijvende steden toegankelijk kunnen blijven voor een breed publiek. Innovatieve projecten lopen het risico als exclusief te worden gezien, maar het ontwikkelen van nieuwe financiële producten, zoals aangepaste hypotheken, kan de toegankelijkheid vergroten. Daarnaast is er behoefte aan amfibische woningen die bestand zijn tegen zowel natte als droge omstandigheden. Het bepalen van maximaal toegestane dichtheden en hoogtes speelt een cruciale rol in het behoud van de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van deze steden. Een richtlijn voor een maximum van vijf tot zes bouwlagen werd hierbij voorgesteld.

Toekomstige richtingen en aanbevelingen voor drijvende steden 

De sessie sloot af met de aanbeveling om verder onderzoek te doen naar drijvende en amfibische woningen, vooral in gebieden met wisselende waterstanden. Drijvende steden kunnen niet alleen als antwoord op klimaatuitdagingen dienen, maar ook nieuwe manieren van stedelijke interactie en duurzaamheid bevorderen. Het is belangrijk dat toekomstige projecten zowel de ecologische impact optimaliseren als een inclusieve benadering hanteren. Zo kunnen drijvende steden uitgroeien tot levensvatbare, innovatieve oplossingen voor de groeiende vraag naar duurzame stedelijke woonoplossingen. 

Meer weten?

1
00:00:06,160 –> 00:00:08,720
Ik ben Gijs de Haan,
ik ben stedenbouwkundige bij Posadmaxwan.

2
00:00:08,800 –> 00:00:11,520
Wij zijn een stedenbouwkundig
ontwerpbureau, houden ons veel bezig

3
00:00:11,600 –> 00:00:13,920
met ontwerp, visie, strategievorming.

4
00:00:14,640 –> 00:00:17,000
Dat doen we in allerlei
verschillende concrete projecten.

5
00:00:17,080 –> 00:00:18,520
Maar we doen we ook veel aan onderzoek.

6
00:00:18,760 –> 00:00:21,560
Eén van die onderzoekstrajecten
waar we al een tijd mee bezig zijn,

7
00:00:21,640 –> 00:00:24,360
is onderzoek naar drijvend
bouwen en de potentie daarvan.

8
00:00:25,200 –> 00:00:26,960
Daar houd ik me al lange tijd mee bezig.

9
00:00:27,040 –> 00:00:28,640
En mijn naam is Susanne Vermeulen.

10
00:00:28,720 –> 00:00:32,520
Ik werk als ruimtelijk strateeg bij
Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden.

11
00:00:33,400 –> 00:00:37,240
Wij houden ons ook al langer bezig
met onderzoek naar drijvend Bouwen.

12
00:00:37,920 –> 00:00:41,160
Dat doen wij vanuit
het onderzoek floating future.

13
00:00:41,240 –> 00:00:44,160
Een wetenschappelijk onderzoek
naar de opschalingsmogelijkheden

14
00:00:44,240 –> 00:00:45,280
van drijvend bouwen.

15
00:00:45,720 –> 00:00:50,680
Maar ook Veenetië en dat
is een concept in het Groene Hart.

16
00:00:51,240 –> 00:00:54,680
We weten dat het klimaat verandert
en dat dat een steeds grotere impact heeft

17
00:00:54,760 –> 00:00:57,600
op hoe we Nederland inrichten.

18
00:00:57,920 –> 00:01:00,240
En dat de manier waarop we nu bouwen

19
00:01:00,320 –> 00:01:02,680
dat dat op veel plekken
niet langer houdbaar is.

20
00:01:02,800 –> 00:01:05,920
Om een voorbeeld te noemen:
60% van alle woningen die nu in Nederland

21
00:01:06,000 –> 00:01:10,240
zijn voorzien, die worden
op overstromingsgevoelig gebied gebouwd.

22
00:01:10,640 –> 00:01:13,040
Dus we moeten naar
een andere relatie toe met het water,

23
00:01:13,120 –> 00:01:14,240
maar ook met de natuur.

24
00:01:14,320 –> 00:01:18,000
Een andere manier van bouwen,
moeten we gaan onderzoeken.

25
00:01:18,440 –> 00:01:22,040
En van die mogelijkheden zou kunnen
zijn om meer drijvend te gaan bouwen.

26
00:01:22,560 –> 00:01:24,776
Dus wij stellen ons drijvende steden voor

27
00:01:24,856 –> 00:01:28,600
die op het water gebouwd worden,
waar natuur geïntegreerd wordt in die stad

28
00:01:28,800 –> 00:01:32,400
en we daarmee
klimaatadaptiever kunnen gaan bouwen.

29
00:01:33,480 –> 00:01:34,840
Daar kan ik goed op aanvullen

30
00:01:34,920 –> 00:01:38,080
want wij zien natuurlijk
ook dat het klimaat verandert.

31
00:01:38,160 –> 00:01:41,000
We krijgen enerzijds
te maken met veel te veel water,

32
00:01:41,320 –> 00:01:43,720
anderzijds met grote perioden van droogte.

33
00:01:44,440 –> 00:01:49,000
En juist die weersextremen
daar moeten we op zien in te spelen.

34
00:01:49,840 –> 00:01:53,520
We zien ook
aan de hand van klimaatscenario’s

35
00:01:53,600 –> 00:01:57,120
dat die extremen steeds
groter zullen worden in de toekomst.

36
00:01:58,160 –> 00:02:01,920
Dus we moeten goed nadenken
over waar we bouwen maar ook hoe we

37
00:02:02,040 –> 00:02:04,360
op een klimaatadaptieve
manier kunnen bouwen.

38
00:02:04,840 –> 00:02:07,360
Dus wij hebben daarom ook
een geschiktheidskaart ontwikkeld

39
00:02:07,440 –> 00:02:09,320
samen met de Utrechtse waterpartners.

40
00:02:10,000 –> 00:02:15,720
Waarin wij laten zien in hoeverre locaties
binnen de provincie Utrecht geschikt zijn

41
00:02:16,560 –> 00:02:19,160
vanuit het water-
en bodemsysteem om daar te bouwen.

42
00:02:20,560 –> 00:02:25,440
Als je die kaart ziet dan realiseer je
je dat we echt slim en innovatief

43
00:02:25,520 –> 00:02:28,720
moeten nadenken over hoe we bouwen.

44
00:02:29,560 –> 00:02:32,880
Als waterschap zien wij
vooral potentie voor drijvende steden

45
00:02:33,400 –> 00:02:35,080
in combinatie met waterberging.

46
00:02:36,320 –> 00:02:40,440
Om die weersextremen op te kunnen
vangen, hebben we waterbergingen nodig.

47
00:02:40,520 –> 00:02:45,080
Enerzijds om wateroverlast te voorkomen,
maar anderzijds ook om water op te slaan

48
00:02:45,480 –> 00:02:46,960
voor periodes van droogte.

49
00:02:48,640 –> 00:02:52,840
Die bergingen die zijn uitstekend
te combineren met een drijvende stad.

50
00:02:53,240 –> 00:02:56,400
En daarnaast hebben wij
als waterschap ook echt een brede blik.

51
00:02:56,480 –> 00:02:58,800
Wij kijken verder
dan alleen de wateropgave

52
00:02:59,280 –> 00:03:04,520
en wij zien dan ook combinatiekansen met
natuurontwikkeling, met waterrecreatie,

53
00:03:04,600 –> 00:03:07,440
maar ook met energieopwekking.

54
00:03:07,960 –> 00:03:10,942
Dus er zijn eigenlijk
tal van kansen denkbaar

55
00:03:11,142 –> 00:03:13,120
als het gaat om een drijvende stad.

56
00:03:13,640 –> 00:03:19,600
Dus het is eigenlijk de kunst om water
meer kans te gaan zien in plaats van

57
00:03:19,680 –> 00:03:22,840
als een bedreiging
of een beperking om er te kunnen bouwen.

58
00:03:23,640 –> 00:03:27,000
Om te kijken of zo’n drijvende stad ook
echt realiseerbaar is of dat haalbaar is,

59
00:03:27,080 –> 00:03:30,560
hebben we ook onderzocht
wat de kosten daarvan zijn.

60
00:03:31,360 –> 00:03:34,200
Je denkt al snel: dat is veel
duurder dan bouwen op land.

61
00:03:34,720 –> 00:03:35,760
Zijn we aan gaan rekenen.

62
00:03:35,840 –> 00:03:40,560
Dus wat het laat zien, is dat
het iets duurder is, maar dat het ook

63
00:03:40,640 –> 00:03:43,520
op bepaalde manieren
terug te verdienen is.

64
00:03:44,320 –> 00:03:46,680
Dat kun je doen door te variëren
in je woningbouwprogramma,

65
00:03:46,880 –> 00:03:48,245
maar ook vooral door te kijken

66
00:03:48,445 –> 00:03:50,520
naar de bredere
maatschappelijke meerwaarde

67
00:03:50,600 –> 00:03:52,760
die je kunt creëren
met dat soort drijvende steden.

68
00:03:52,840 –> 00:03:55,800
Dus het levert veel meer op dan
traditionele gebiedsontwikkeling

69
00:03:55,880 –> 00:03:57,080
als je het goed doet.

70
00:03:57,160 –> 00:03:59,320
Dus je kunt het
combineren met waterberging,

71
00:03:59,417 –> 00:04:01,320
je kunt het combineren
met natuur ontwikkeling.

72
00:04:01,600 –> 00:04:06,960
En door dat soort waardes ook
mee te nemen en proberen in te zetten

73
00:04:07,040 –> 00:04:09,760
in het vergroten
van je investeringsvermogen

74
00:04:10,400 –> 00:04:14,080
kunnen we proberen om de drijvende
stad ook haalbaarder te krijgen.

75
00:04:14,600 –> 00:04:20,520
En daarbij zijn vermeden klimaatschades
en toekomstige beheer- en onderhoudskosten

76
00:04:20,920 –> 00:04:23,880
nog niet eens meegerekend hierin.

77
00:04:23,960 –> 00:04:27,640
En dat maakt het eigenlijk nóg
interessanter, vanuit financieel oogpunt.

78
00:04:28,200 –> 00:04:29,920
We zijn in het onderzoek
veel bezig geweest met hoe

79
00:04:30,000 –> 00:04:31,800
zo’n drijvende stad er nou uitziet.

80
00:04:33,400 –> 00:04:36,200
Daarbij geldt natuurlijk ook, net
zoals op elke andere plek in Nederland,

81
00:04:36,298 –> 00:04:38,760
dat de ruimte schaars is
en die wil je efficiënt gebruiken

82
00:04:39,085 –> 00:04:42,200
en je wilt daar aantrekkelijke
leefomgevingen van maken

83
00:04:42,280 –> 00:04:45,200
voor iedereen
die daar komt en die daar is.

84
00:04:46,000 –> 00:04:49,120
Dus waar wij heel erg op inzetten,
is het bouwen in hoge dichtheden.

85
00:04:49,480 –> 00:04:53,200
Die technieken, die laten zien dat je tot
vijf, zes verdiepingen hoog kunt bouwen.

86
00:04:53,280 –> 00:04:57,680
Dat het voor gemengde doelgroepen is, dus
verschillende woningtypen, maar ook naast

87
00:04:57,760 –> 00:05:01,200
het wonen, ruimte om te werken,
om te recreëren, om te ontmoeten enz.

88
00:05:01,520 –> 00:05:04,280
Daar hoort wat ons betreft
ook goede openbare ruimte bij,

89
00:05:04,360 –> 00:05:08,080
waar je die ontmoeting kunt
organiseren en veel ruimte voor natuur.

90
00:05:08,160 –> 00:05:11,960
Die drijvende steden kun je ook op plekken
ontwikkelen waar nu nog niet zoveel natuur

91
00:05:12,040 –> 00:05:16,120
aanwezig is of het nou gaat
om een polder waar je waterberging

92
00:05:16,200 –> 00:05:18,120
organiseert of een oud havengebied.

93
00:05:19,040 –> 00:05:21,720
Er ontstaan allerlei kansen
voor nieuwe natuurontwikkelingen.

94
00:05:21,800 –> 00:05:25,480
Het kan zowel onder water
als aan het water, als op het water.

95
00:05:25,880 –> 00:05:29,640
Daar bestaan allemaal nieuwe kansen voor
zodra je daar gaat ontwikkelen en die heel

96
00:05:29,720 –> 00:05:32,120
goed combineerbaar zijn
met zo’n drijvende stad.

97
00:05:32,800 –> 00:05:35,160
We kennen natuurlijk al
voorbeelden van individuele

98
00:05:35,240 –> 00:05:38,520
drijvende woningen.
In Utrecht, ook in Woerden.

99
00:05:39,120 –> 00:05:42,560
Maar het is nu het moment
om te gaan opschalen en echt op zoek

100
00:05:42,640 –> 00:05:44,560
te gaan naar proeftuin locaties.

101
00:05:45,760 –> 00:05:49,920
We zijn dus ook in gesprek met diverse
gemeenten hierover, omdat we graag nu al

102
00:05:50,000 –> 00:05:52,200
willen gaan anticiperen
op klimaatverandering

103
00:05:52,360 –> 00:05:53,480
en niet willen wachten.

104
00:05:53,760 –> 00:05:56,518
Want leren en innoveren dat kost tijd,

105
00:05:56,718 –> 00:05:59,760
dus wij willen er eigenlijk
al heel graag mee aan de slag.

106
00:06:00,400 –> 00:06:04,720
Wij zijn wel op zoek naar steun,
bijvoorbeeld vanuit de overheid

107
00:06:05,280 –> 00:06:11,760
of vanuit een Deltaprogramma,
om dit concept echt een boost te geven.

108
00:06:11,840 –> 00:06:14,400
Want we kunnen het niet alleen,
we moeten het met elkaar doen

109
00:06:14,480 –> 00:06:16,200
vanuit een brede coalitie.

110
00:06:17,200 –> 00:06:20,720
Wat ons betreft zien wij ontzettend veel
kansen want we zullen toch echt meer

111
00:06:20,800 –> 00:06:23,636
moeten gaan meebewegen met het klimaat

112
00:06:23,836 –> 00:06:27,040
en daar past drijvend
bouwen uitstekend bij.

113
00:06:27,440 –> 00:06:30,680
Als we hier echt mee aan de slag willen
dan is er nu een volgende stap nodig.

114
00:06:30,760 –> 00:06:32,077
We hebben heel veel onderzoek gedaan,

115
00:06:32,160 –> 00:06:34,560
er is heel veel kennis
verzameld en beschikbaar.

116
00:06:35,560 –> 00:06:39,160
De bouwtechnici laten zien
dat het kan, de ecologen staan klaar,

117
00:06:39,520 –> 00:06:41,600
het is bouwbaar, de ideeën zijn er.

118
00:06:42,280 –> 00:06:44,640
Nu hebben we nog een goede plek
nodig om te laten zien waar het kan.

119
00:06:44,720 –> 00:06:46,000
Susanne noemde het net al.

120
00:06:46,760 –> 00:06:49,001
Dus ik denk dat één goed voorbeeldproject

121
00:06:49,201 –> 00:06:51,984
dat zou enorm kunnen helpen
om investeerders en gemeenten

122
00:06:52,184 –> 00:06:54,240
en iedereen die een rol
daarin moet gaan spelen

123
00:06:54,320 –> 00:06:55,760
te laten zien dat het kan.

124
00:06:55,840 –> 00:06:58,480
Dus laten we dat gewoon gaan proberen.

Watch the movie with English subtitles on YouTube

Inzichten uit het ochtendprogramma

Hoe kunnen we natuur meenemen in stedelijke ontwikkeling?

Lees meer over het ochtendprogramma

Deelsessie Waterplan

Water als leidraad voor een toekomstbestendige stad

Meer over deze deelsessie

Deelsessie Singelparken

Groene verbindingen in de stad

Meer over deze deelsessie

Deelsessie Binnenstedelijke vergroening en vitale bodem

De rol van een vitale bodem in de vergroening van binnensteden

Meer over deze deelsessie

Deelsessie Drijvende steden

Een nieuwe horizon voor klimaatbestendige stadsontwikkeling

Meer over deze deelsessie

Deelsessie Koele steden

Van hete binnenstad naar aangename oase

Meer over deze deelsessie

Deelsessie Handboek openbare ruimte en mobiliteitstransitie

De openbare ruimte herontdekt

Meer over deze deelsessie

Conclusie

Als we de stad van de toekomst willen realiseren, moeten we nú beginnen

Lees de conclusie