Bouwen door de buurt

    Detail van de maquette met huisjes en bomen.

    Het college van burgemeester en wethouders besloot op 25 mei 2021 om te beginnen met de pilot Bouwen door de Buurt in Kruidenwijk. Inmiddels is een initiatief van de pilot Bouwen door de Buurt bekend. Deze initiatiefnemers werken aan een bouwplan langs het Gemberpad.

    Het is een initiatief van 7 buurtbewoners die zijn opgegroeid in Kruidenwijk, nog bij hun ouders wonen, in de vrije sector huren of hun bedrijf in de wijk hebben. Het zijn starters en doorstromers. In 2021 hebben zij zich gemeld bij de gemeentelijke pilot Bouwen door de Buurt. Deze pilot is in Kruidenwijk van start gegaan om ruimte te bieden aan kleinschalige woningbouw waarbij de bewoners zelf aan zet zijn. Alle Kruidenwijkers ontvingen een brief in de bus met de uitnodiging om bouwplekken in de eigen wijk te vinden om voor zichzelf, voor familie of vrienden een huis te bouwen. De plek moest dus zelf gevonden worden. Een andere vereiste van de pilot is dat de initiatiefnemers zelf de buurt over hun bouwplan informeren.

    Gevonden locatie en bouwplan

    De gemeente heeft veel locatievoorstellen ontvangen. Die zijn allemaal besproken met de initiatiefnemers. Diverse plekken vielen af om ecologische, planologische of financiële redenen. De groep achter het initiatief heeft een locatie tussen de Wisselgracht en het Gemberpad, ten zuiden van de Korianderbrug gevonden. Het plan is voldoende concreet zodat de groep de volgende stap heeft kunnen zetten. Op 10 mei 2023 informeerden zij omwonenden over hun bouwplan. De initiatiefnemers hebben een eigen website voor hun plan. Daar vind je ook een verslag van de bijeenkomst.

    Woningbouwatelier

    Met de pilot Bouwen door de Buurt geeft het Woningbouwatelier uitvoering aan het principe van ‘Mensen maken de stad’, dat al meer dan tien jaar deel uitmaakt van de Almere Principles. Het idee is dat bewoners zelf de leiding nemen, zonder dat er een gemeentelijk programma of stedenbouwkundig plan aan te pas komt. Het initiatief komt van de eindgebruiker. Het Woningbouwatelier drijft deze experimenten aan om oplossingen te vinden voor actuele woningvraagstukken en is de uitvoeringsorganisatie van de programmalijn Vernieuwend Wonen van het programma Almere 2.0. Op de projectpagina van het Woningbouwatelier is ook meer informatie over de pilot te vinden.

    Who Cares

    Hedendaagse Hofjes

    De laatste jaren groeit de behoefte aan vernieuwende oplossingen die wonen, zorg en ondersteuning combineren. In Almere speelt dit vooral in het vergrijsde stadsdeel Haven. Daarom sloot het Woningbouwatelier zich in 2017 aan bij de prijsvraag Who Cares, met als doel innovatieve ideeën te verzamelen en deze toe te passen.

    Twee teams uit AlTwee teams werden aangewezen als Almeerse winnaar: Expeditie Haven met de Samenredzame Wijk en BloemkoolBurenbond met het Eigentijds Hof. Bij de prijsuitreiking beloofde de Almeerse wethouder Wonen zich hard te maken voor realisatie in de stad. Het doel is om met één of twee pilots deze nieuwe vormen van wonen, zorg en ondersteuning in regulier beleid te krijgen.

    Plek in Visie Almere Haven

    Beide prijswinnende concepten zijn vanaf 2018 onderdeel van het proces rondom de Visie 2040 voor Almere Haven. Expeditie Haven richt zich op een integrale gebiedsgerichte aanpak samen met alle spelers in de wijk. Een pilot rond woonzorgcentrum De Overloop en scholengemeenschap De Meergronden kwam uiteindelijk niet tot stand. Het gedachtengoed van Samenredzame Wijk vormt een belangrijke inspiratiebron voor lokale initiatieven.

    Op weg naar een pilot

    Het team rondom Eigentijds Hof spant zich in om – in de vorm van een wooncoöperatie – zelf een woonhofje op te zetten in Almere Haven. Hierin moet plaats komen voor verschillende type bewoners met en zonder behoefte aan zorg. Het Woningbouwatelier ondersteunt de initiatiefnemers met het maken van een businesscase en community building van BinnenHaven, de naam van de wooncoöperatie. De financiële marges blijken krap, maar intentie van de gemeente is een oplossing te vinden. Vernieuwend Wonen blijft zich daarvoor inspannen.  

    Meer over Who Cares lees je hier.

    WikiHouse

    Visualisatie concept WikiHouse de Stripmaker

    WikiHouse is een betaalbaar, duurzaam en digitaal geproduceerd houtskelet bouwpakket. Met WikiHouse kunnen mensen hun huis niet alleen zelf, ontwerpen, maar ook nog eens zelfstandig in elkaar zetten.

    Toekomstige bewoners ontwerpen hun WikiHouse digitaal en volledig naar eigen inzicht. Alle eerder gemaakte WikiHouse-ontwerpen zijn online beschikbaar en kunnen gratis worden gedownload en gebruikt. Na het ontwerp freest een computergestuurde zaag houten plaatmateriaal tot handzame onderdelen. Samen vormen deze onderdelen het bouwpakket voor de woning. Omdat aansluitingen en verbindingen zo eenvoudig mogelijk zijn ontworpen, kan de toekomstige bewoner het casco van zijn huis zelfstandig in elkaar zetten en afwerken. Hoe meer de bewoner zelf doet, hoe lager de kosten.

    Duurzame methode

    WikiHouse is een duurzame bouwmethode. Ten eerste is de toepassing van hout minder milieubelastend dan bijvoorbeeld beton en baksteen. Ook is er minder bouwafval, doordat de computergestuurde zaag het plaatmateriaal zo voordelig mogelijk uitzaagt. Bovendien is er nauwelijks groot materieel nodig om de handzame onderdelen te vervoeren. En voor de montage van het houtskelet is vrijwel geen elektrisch gereedschap nodig.

    WikiHouse De Stripmaker

    Het eerste WikiHouse is in 2018 door het Woningbouwatelier als testcase gerealiseerd in Almere Poort. Vervolgens is het experiment voortgezet op De Stripmaker in Almere Buiten. Hier worden in twee fasen 27 zelfbouwwoningen gebouwd speciaal voor kleinere huishoudens. Met dit project worden energiezuinige en betaalbare nieuwbouwwoningen toegevoegd aan de Almeerse woningmarkt.

    De eerste fase van 8 woningen is in 2020 gestart en ongeveer een jaar later opgeleverd. In 2021 zijn de andere woningen in aanbouw genomen, oplevering staat gepland voor medio 2022.

    De doelgroep

    Zelf bouwen en ontwerpen is vaak alleen bereikbaar voor mensen met een ruime beurs. Uniek bij WikiHouse De Stripmaker is dat het project juist geschikt is voor starters en huishoudens met een inkomen net boven de huursubsidiegrens. Voor mensen die net geen eigen hypotheek konden krijgen, is een huur-koop constructie toegepast in samenwerking met Steenvlinder INC.

    Samenwerkingsproject Housing 4.0 Energy

    WikiHouse is onderdeel van het Europese samenwerkingsproject Housing 4.0 Energy. In dit project werkt het Woningbouwatelier samen met acht Europese partners aan oplossingen voor het tekort aan lage-energiewoningen voor één- en tweepersoonshuishoudens. De gemeente Almere heeft hiervoor een Europese subsidie verkregen. 

    Meer informatie over Housing 4.0 Energy vind je hier.
    Meer informatie over het Woningbouwatelier vind je hier.

    Vernieuwend Wonen is een programmalijn van Almere 2.0, die de traditie die Almere heeft

    op het gebied van van vernieuwend wonen, vernieuwende woningbouw, vernieuwende gebiedsontwikkeling voortzet.

    En dat koppelt aan de actuele opgave die we hebben in de stad.

    Vernieuwend Wonen probeert daar innovaties bij te zoeken die we als experiment ondersteunen, begeleiden, doorontwikkelen

    en ook vervolgens realiseren in Almere, bij wijze van experiment.

    En niet zodat je het één keer doet

    maar dat je, als het goed werkt, het vaker kan doen en niet alleen in Almere maar ook het liefst in heel Nederland.

    WikiHouse is in de basis een houtskeletbouwpakket, eigenlijk een soort Meccano

    of je kan het ook vergelijken met een Ikea bouwpakket wat uitgezaagd is door een computergestuurde zaag.

    Waar mensen zelf eigenlijk grotendeels met een soort schroefboor hun huis in elkaar kunnen zetten, als houtskelet.

    Eigenlijk tikt het alle boxes van de thema’s waar wij op iets in innovatie willen stimuleren.

    Dat is de betaalbaarheid en toegankelijkheid.

    Doordat je heel veel zelf doet aan de voorkant en ook in de uitvoering is het als woning betaalbaar en ook bereikbaar voor mensen met wat lagere inkomens.

    Daarnaast is het, doordat je bouwt met hout en het energieconcept wat erop zit, een heel duurzaam huis.

    Je hebt lage energielasten. Het is ook circulair omdat je het 
    uiteindelijk helemaal uit elkaar kan halen.

    Tenslotte staat echt dé bewoner centraal in alles, dus je keert een beetje de bouwkolom om door het WikiHouse systeem. 

    Zodat we zoals wij het experiment ook verder ontwerpen dat ook veel meer mensen echt eigenaarschap kunnen pakken in het bouwen.

    Het WikiHouse project is zelfbouw met hout: wij noemen het Meccano met hout want je knutselt alles zelf in elkaar.

    Dus het is niet dat prefab allemaal dingen binnen komen.

    Nee, het is echt puur elke plank die jezelf zelf in elkaar moet zetten.

    WikiHouse is in Engeland bedacht maar eigenlijk nog heel erg als idee.

    Je kan computergestuurd modules ontwerpen en dan door een computergestuurde zaag laten uitzagen.

    Wij hebben op de bouwexpo in Almere Poort dat idee naar Nederland gehaald en ook ontwikkeld zodat het voldoet aan onze Nederlandse bouweisen.

    Maar vervolgens, door wat we nu doen op de Stripmaker, is het doorontwikkelen.

    Zodat deze mensen deze woningen kunnen bouwen.

    Of zodat het uiteindelijke gewone gebiedsontwikkeling kan worden en daarbij hebben we een bouwsysteem bij bedacht.

    Eén bepaald softwarepakket.

    Er wordt ook een hele digitale omgeving omheen gecreëerd 
    zodat er een soort platform ontstaat

    waar als jij en ik denk nou ik wil ook zo’n Wikihouse, dan kun 
    je daar heen gaan

    en dan kun je zelf aan de slag: eigenlijk als een soort Ikea keukenplanner.

    “Ik wil mijn woning ontwerpen: hoe zal ik die maken?”

    Maar je kunt ook ontwerpen van andere mensen waarvan je denkt:

    “Nou, dat vind ik ook wel leuk.”

    Dan hoef je het niet helemaal zelf te doen. Die kun je eigenlijk een beetje kopiëren.

    WikiHouse is echt open source, dus er zit niet een ontwikkelaar achter; er zit niet een partij achter die daar heel rijk van wil worden.

    En dat is ook de reden dat wij vanuit het Woningbouwatelier zelf het project zo ondersteunen

    omdat het niet een bepaalde ondernemer is die hier met overheidssteun dan een beetje geholpen wordt.

    WikiHouse op deze grote schaal, dat je 13 woningen bouwt

    en straks nog een fase twee met 13 – 14 woningen,

    ja, dat is echt nog nooit gebeurd. Volgens mij is dat in de wereld nog niet gebeurd.

    Dus wat dat betreft zijn we redelijk uniek en het is eigenlijk de bedoeling dat je betaalbaar je eigen huis kan bouwen.

    Meer informatie over het WikiHouse-experiment is te vinden op wikihousedestripmaker.nl